Մեզանից հազարավոր տարիներ առաջ, մեզնից շատ ու շատ հեռու՝ յոթ ծովերի մյուս ափում, կար մի աշխարհ: Այնտեղ ծաղիկներ կային, չքնաղ ու բյուրազան ծաղիկներ՝ թիթեռների պես փռված ու թրթռուն՝ ժայռերի ու դաշտերի վրա, և նրանց անուշ հոտով լցվել էին այդ աշխարհի սարերն ու ձորերը: Այնտեղ աղբյուրներ կային, պայծառ ու կարկաչուն աղբյուրներ՝ մանուկների պես, որ թռչկոտում էին քարից քար՝ ծաղիկները համբուրելով: Բայց այնտեղ մադիկ չար էին ու անգութ: Մի որբ ու աղքատ մանուկ էր ապրում այդ մարդկանց մեջ. գիշերը տեղ չուներ գլուխը դնելու և հաց չուներ ուտելու: Նա մենակ էր, ինչպես մի թռչուն՝ ամայի ժայռերի մեջ: Եվ նա մեծացավ բոլորի աչքի առջև՝ անտես ու անհայտ. կերակրվում էր դաշտի բույսերով և պատսպարվում էր անձավների մեջ: Բայց, բոլոր մարդկանցից ծածուկ, իր մատներով շոշափում էր ու զննում մարդկանց սրտերը և տեսնում էր, որ քարից էին այդ սրտերը՝ քար ու ապառաժից: Ու երբ պատանի դարձավ, թողեց այդ քարսիրտ աշխարհը և ճամփա ընկավ մի ուրիշ, մի լավ աշխարհ գտնելու համար: Հասավ մի ծովափ և երբ ափի ավազների վրա շրջում էր, տեսավ ցամաքին մի շա¯տ գեղեցիկ, մի շողշողուն ձուկ՝ հոգեվարքի մեջ թալիկ-թալիկ տալիս: Պատանին գրկեց ձուկը և քնքշությամբ տարավ, բաց թողեց ծովի մեջ: Ձուկը երբ ուշքի եկավ, դարձավ-ասաց մարդու լեզվով.
— Բարի տղա, ինչ որ սիրտդ կուզե, ասա, ես կկատարեմ քո արած լավության փոխարեն:
Պատանին մի փոքր մտածելուց հետո ասաց.
— Ինձ այնպիսի մի հնար տուր, որ մարդու կրծքի տակ քարը իսկական սիրտ դարձնեմ:
— Դու սեր ես ուզում, հրաշալի տղա, շատ լավ, կտրիր ծովափի եղեգներից մեկը, սրինգ շինիր և գնա, մարդկանց մեջ երգիր: Եվ երբ տեսնես, որ նրանց աչքերը արցունքով լցվեցին, իմացիր, որ քարը սիրտ դարձավ: Այսպես խրատեց ձուկը և փաթաթվելով ալիքների հետ՝ սուզվեց ծովի խորքը: Պատանին իսկույն կտրեց եղեգնը, սրինգ շինեց և սուլեց: Այնպե՜ս քաղցր, այնպե՜ս հոգեգրավ դուրս հորդեցին հնչյունները սրնգի փողից, որ բոլոր թռչունները լուռ կեցան լսելու համար: Ապա շտապեց մարդկանց մոտ, մտավ մարդաշատ քաղաքը, կանգնեց հրապարակում և սրինգը նվագեց: Քնքուշ ու գեղեցիկ՝ ուղղակի սրտի խորքերից դուրս ցայտեցին դյութական, անուշ հնչյունները: Նա երգում էր արցունքով թրջած հացը աղքատների ու չարքաշների, ցուրտ, անտուն գիշերները մերկ տնանկների, նա երգում էր փակ դռներն ու քար սրտերը մարդկանց, անտեր, անտերունչ մենակությունը լքված որբերի: Եվ փռվեցին նրա երգերը հրապարակի վրա, մտան ամեն մի խրճիթ ու ապարանք, փշրեցին քարեղեն սրտերը: Ամեն մի սիրտ խայթվում էր իր անգթությամբ և բռնկվում էր ծովի չափ սիրով, որ ծովի պես հուզվում էր և ափերից դուրս թռչում: Եվ ամեն մի մարդ ուզում էր հրապարակ վազել, սիրով ու կարոտով գրկել մի ուրիշ անծանոթ մարդու, գրկել, համբուրել նրան և մեռնել նրա համար: Եվ ահա մարդիկ դուրս թռան տներից, վազեցին հրապարակ, շրջապատեցին պատանուն և առաջին անգամ նկատեցին, որ աղքատ է նա ու մենակ. գրկեցին ու համբուրեցին նրան և առաջին անգամ իրենց կյանքում վշտահար հեկեկացին…
Այդ օրվանից աշխարհ եկավ Երգը, ու Երգի միջոցով հալվեցին քար սրտերը, և այդ օրվանից սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ …
Առաջադրանքներ
- Դուրս գրի՛ր անծանոթ բառերը և բացատրի՛ր: Դրանցից մի քանիսը գործածի՛ր նախադասությունների մեջ:
բյուրազան — բազմատեսակ, բազմապիսի
անգութ — անխիղճ, անզգա, դաժան, դաժանասիրտ,
պատսպարվել — ապաստարան գտնել, օթևան գտնւել
անձավ — լեռնային զանգվածի կամ գետնի մեջ գտնվող խոռոչ՝ դատարկ տարածություն՝ արտաքին բացվածքով, քարանձավ, այր:
ապառաժ — ժայռ, վեմ, առապար, քարաժայռ, քարաբլուր, քարազանգված, քարափ
հոգեվարք — մահվան տագնապ, հոգին ավանդելու՝ մեռնելու րոպեները
խրատել — խրատ տալ, խրատ կարդալ, խորւհուրդ տալ, գլխին քարոզ կարդալ
հոգեգրավ — հոգին գրավող՝ հրապուրող, սքանչելի, զմայլելի
հորդել — քշել, տանել
դյութական — հմայիչ, գրավիչ, սքանչելի
չարքաշ — նեղություններ՝ զրկանքներ՝ դժվարություններ կրած՝ կրող: Չարքաշ մարդ
անտերունչ — խնամող՝ հոգացող չունեցող, անտեր
հեկեկալ — ընդհատ-ընդհատ շունչ քաշելով լալ
- Կարդա՛ և ընդգծի՛ր երկհնչյուն պարունակող բառերը:
Հայերենի երկհնչյուններն են. այ — ձայն, վայր, մայր, հայր յա— եղյամ, մանյակ, կյանք, մատյան էյ/եյ/ — թեյ, Զեյթուն, Անդրեյ, Սերգեյ յէ/յե/ — երամ, երգ, հայելի, հայերեն յի— գայիսոն, գնայինք, ջղային, հարկային ույ — բույս, գույն, լույս, համբույր յու— աղբյուր, ալյուր, անկյուն, հնչյուն ոյ — գոյ, խոյ, Նոյ, հոբոյ յո— արդյոք, յոդ, յոթ, արքայորդի
յոթ, այնտեղ, կային, բյուրազան, ժայռեր, աղբյուրներ, պայծառ, ամայի, անհայտ, բույս, հնչյուն, ցայտեցին դյութական, կյանք, երգ:
- Առանձնացրո՛ւ համեմատությունները և բացատրի՛ր:
թիթեռների պես փռված ու թրթռուն ծաղիկներ — ծաղիկներ, որոնք աճում են ամենուրեք
պայծառ ու կարկաչուն աղբյուրներ — մաքուր, զուլալ, հոսող աղբյուրներ
նա մենակ էր, ինչպես մի թռչուն՝ ամայի ժայռերի մեջ — բազմաթիվ մարդկանց մեջ նա միայնակ էր
սրտերը՝ քար ու ապառաժից — սրտեր, որոնք ոչինչ չեն զգում
քարսիրտ աշխարհ — աշխարհ, որտեղ ապրողները քեզ չեն նկատում, չունեն խղճի զգացողություն
փաթաթվելով ալիքների հետ — խառնվելով ալիքներին
ծովի չափ սիրով — անեզր, շատ մեծ սիրով
հալվեցին քար սրտերը — սրտերը բարիացան, լցվեցին սիրով
սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ — մարդիկ սովորեցին սիրել և կարեկցել
- Ընդգծված բառերը փոխարինի՛ր դրանց հոմանիշներով: Միտքը ինչպե՞ս փոխվեց: Համեմատի՛ր:
հոտ — բույր
անգութ — դաժան
աղքատ — չունևոր
ամայի — անմարդաբնակ
պատսպարվել— թաքնվել
անձավ — քարանձավ
ծածուկ-թաքուն
զննել-ուսումնասիրել
ուզել-ցանկանալ
խրատել-հորդորել
դյութական — մոգական
տնանկ— անտուն
- Ընդգծված բառերը փոխարինի՛ր դրանց հականիշներով: Ի՞նչ ստացվեց: Կարդա՛ և մեկնաբանի՛ր:
հոտ — անհոտ
անգութ — բարեսիրտ
աղքատ — հարուստ
ամայի — բնակելի
պատսպարվել— անտուն լինել
անձավ— բաց տարածք
ծածուկ-բացահայտ
զննել-անտեսել
ուզել— չկամենալ
խրատել— չխրատել
դյութական — անհրապույր
տկան-տուն ունեցող
- Առանձնացրո՛ւ պատմվածքի ,,բանալի ,, մտքերը, կարդա՛ և մեկնաբանի՛ր:
Ինձ այնպիսի մի հնար տուր, որ մարդու կրծքի տակ քարը իսկական սիրտ դարձնեմ
Սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ