Դավիթ Մովսիսյանի Ուսումնական Բլոգ

Նախագծի հեղինակ՝ Դավիթ Մովսիսյան
Դպրոց՝ Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր, Միջին դպրոց
Դասարան՝ 7․6
Թեման՝ Հայրենական մեծ պատերազմ (Համաշխարհային պատմություն)
Մասնակիցներ՝ 6-րդ և դրանից բարձր դասարանների աշակերտներ
Տևողությունը՝ 2024-2025 ուստարի
Նպատակը՝ Ծանոթանալ Հայենական պատերազմի հերոսներին, նրանց կենսագրությանը, Հայրենական պատերազմի մասնակից մեր հայրենակիցներին, մեր պապերին հարգանքի տուրք մատուցելը։
Ընթացքը՝ Առաջարկում եմ իմ դասընկերներին և մեր դպրոցի այն աշակերտներին ում կհետաքրքրի իմ նախագիծը, կարդալ, ծանոթանալ նյութին, նախագծին կից առաջարկել Հայրենական պատերազմի մասնակից հայ անվանի գեներալների, մարշալների և մեզ հարազատ մարդկանց մասին պատմող տեղեկություններ, դրանով իսկ հարգանքի տուրք մատուցել Հայրենական պատերազմում զոհված և հաղթանակած բոլոր հայ զինվորներին։

Հայրենական մեծ պատերազմ

Հայրենակամ մեծ պատերազմը նկարագրում է 1941 թվականի հունիսի 22-ից մինչև 1945 թվականի մայիսի 9-ը ընկած ժամանակահատվածում ընթացքող և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արևելյան ռազմաճակատում տեղի ունեցող ռազմական բախումը, որի կողմերն էին Ֆաշիստական Գերմանիան և Խորհրդային Միությունը։ Հայրենական մեծ պատերազմ տերմինը օգտագործվում է Ռուսաստանում և նախկինում ԽՍՀՄ-ի մաս կազմող այլ հանրապետություններում։ Սովետական Միության տարածքից դուրս տերմինը սովորաբար չի գործածվել և իմաստով ամենամոտ տերմինը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արևելյան ռազմաճակատ տերմինն է։

1941թ հունիսի 22-ի լուսաբացին Ֆաշիստական Գերմանիան և նրա դաշնակիցները՝ Իտալիան, Հունգարիան, Ռումինիան, Ֆինլանդիան, 1945 թվականից նաև Ճապոնիա, առանց նախապես հայտարարելու հարձակվել են Խորհրդային Միության վրա՝  խախտելով 1939 թվականին կնքված միմյանց վրա չհարձակվելու մասին պայմանագիրը։ Սկսվեց Հայրենական մեծ պատերազմը։ Գերմանա-խորհրդային պատերազմում ԽՍՀՄ ռազմական գործողությունները ղեկավարեց Խորհրդային Գերագույն գլխավոր հրամանատար Իոսիֆ Ստալինը։

Նացիստական Գերմանիան առաջնորում էր Ադոլֆ Հիտլերը։ Հարձակման (կոդային անվանումը Բարբարոսա գործողություն) նպատակն էր շարքից հանել ԽՍՀՄ-ը, նվաճել բնական ռեսուրսները և օգտագործել դրանք Արևմտյան տերությունների դեմ։ Ներխուժումը ընդգրկեց հսկայական տարած, ներառյալ Մերձբալյան երկրները, Բելառուսը և Արևմտյան Ուկրաինան։

Հայրենական մեծ պատերազմի հայ մասնակիցների թիվը հասնում էր 600 հազարի, որից 300 հազարը Հայաստանից էին, մյուսները խորհրդային միության մյուս հանրապետություններից։ 200 հազար մարտիկներ ու սպաներ զոհվեցին խորհրդային երկրի պաշտպանության ու հաղթանակի համար։ Հայ ազգը տվել է 4 մարշալներ՝ Բաղրամյան, Բաբաջանյան, Խուդյակով, Աղանով և ԽՍՀՄ մեկ ծովակալ՝ Իսակովը։ Պատերազմում ցուցաբերած քաջության և սխրանքի համար ավելի քան 70 հազար հայ մարտիկներ պարգևատրվել են մարտական շքանշաններով և մեդալներով։ 27 շարքային զինվոր դարձել է Փառքի շքանշանակիր, 104 մարդ արժանացել է ԽՍՀՄ հերոսի կոչման։ Խորհրդային Միության կրկնակի հերոսի կոչման է արժանացել լեգենդար օդաչու, Բալթյան երկնքի հերոս Նելսոն Ստեփանյանը:

Խորհրդա-գերմանական պատերազմի ճակատամարտերը համաշխարհային ռազմական պատմության մեջ մղված ամենամեծ ճակատամարտերից են։ Նրանք բնութագրվում են աննախադեպ կատաղությամբ, ամբողջական ոչնչացումներով, զանգվածային բռնագաղթերով, մարտական վիթխարի կորուստներով, զանգվածային սովամահություններով, մարդկային մեծ զանգվածների ահավոր տառապանքներով, հիվանդություններով, կոտորածներով ու ցեղասպանություններով։
Ամբողջ սովետա-գերմանական ճակատում ծավալվեցին հսկայական մասշտաբի մարտեր։ Ռազմական գործողությունները հիմնականում ընթացան հյուսիս-արևմուտքում (Լենինգրադ), արևմուտքում (Մոսկվա) և հարավ-արևմուտքում (Ուկրաինա) ուղղություններով։1941 թվականի հուլիսին Գերմանիայի դեմ համատեղ գործողությունների վերաբերյալ համաձայնագրեր կնքվեցին Մեծ Բրիտանիայի, Չեխոսլովակիայի, Լեհաստանի հետ, ԱՄՆ-ը հայտարարեց պատերազմում ԽՍՀՄ-ին տնտեսական օգնություն ցույց տալու որոշման մասին։ Սկիզբ դրվեց հակահիտլերյան կոալիցիային։

Խորհրդային բանակը կարողացավ ոչ միայն երկրից վտարել թշնամուն, այլև ֆաշիստական ստրկությունից ազատել Եվրոպայի ժողովուրդներին և ավարտել հիտլերյան բանակների ջախջախումը։ Դա հարկադրեց ԱՄՆ-ի ն և Մեծ Բրիտանիային բացել երկրորդ ճակատը։ Ամերիկյան և անգլիական զորքերը ափ ելան Ֆրանսիայում։ Խորհրդային միությունը վերականգնվեց խորհրդային պետական սահմանը Բարենցի ծովից մինչև Սև ծով։ 1944 թվականին ազատագրվեց 906 հազար կմ2 խորհրդային տարածք։ Թշնամու ընդհանուր կորուստը կազմեց 1,6 մլն մարդ, 6700 տանկ, ավելի քան 12 հազար ինքնաթիռ։ Ֆաշիստական Գերմանիան զրկվեց համարյա բոլոր դաշնակիցներից և քաղաքականապես լրիվ մեկուսացավ։ Խորհրդային բանակը մարտական գործողությունները տեղափոխեց ԽՍՀՄ սահմաններից դուրս և սկսվեց նրա ազատագրական միսիան։

Խորհրդային զորքերը պատրաստվեցին վերջին գրոհին՝ Բեռլինի գրավմանը։ 1945 թվականի ապրիլի 30-ին խորհրդային զորքերը գրոհով վերցրին ռայխստագը և հաղթանակի դրոշը բարձրացրին  նրա վրա։ Մայիսի 2-ին հանձնվեցին Բեռլինի կայազորի մնացորդները։ Բեռլինի օպերացիայի ընթացքում խորհրդային զորքերը ջախջախեցին թշնամու 93 դիվիզիա, գերեցին մոտ 480 հազար մարդ։ 1945 թվականի մայիսի 8-ին Բեռլինի Կարլհորստ արվարձանում ստորագրվեց Գերմանիայի անվերապահ կապիտուլյացիայի ակտը։
Գերմանա-խորհրդային պատերազմն ավարտվեց ֆաշիզմի դեմ լիակատար հաղթանակով։ Խորհրդային Միությունը պաշտպանեց իր ազատությունն ու անկախությունը, ամրապնդեց իր սահմանների անվտանգությունը։ Ֆաշիստական լծից ազատագրվեցին և ազգային անկախություն ձեռք բերեցին Եվրոպայի շատ ժողովուրդներ։

Ադոլֆ Հիտլերը ինքնասպանություն է գործել 1945 թվականի ապրիլի 30-ին, 15:10-ի և 15:15-ի սահմաններում, Բեռլինում գտնվող իր ֆյուրերբունկերում ինքն իրեն հրազենային զենքով կրակելով մոտավորապես այն ժամանակ, երբ խորհրդային բանակը վերահսկողության տակ վերցրեց Ռայխստագի առաջին հարկը։ Ֆյուրերբունկերը գտնվում էր Ռայխստագից 700-750 մետր հեռավորության վրա։ Նրա կինը՝ Եվա Բրաունը նույնպես ինքնասպանություն է գործել՝ կալիումի ցիանիդ ընդունելով։ Նույն օրը, ըստ Հիտլերի թողած ցուցումների, նրանց մարմինները բունկերի գաղտնի ելքից դուրս են տարել, ողողել բենզինով և բունկերից դուրս գտնվող այգում այրել։

Հայրենական պատերազմի մասնակից է եղել նաև իմ մեծ պապիկը (մայրիկիս պապիկը)՝ Սերգեյ Բագրատի Պերճյանը (1925-2020թթ․), ով Հայրենական պատերազմին մասնակցել է որպես տանկիստ։ Մասնակցել է «Կուրսկի աղեղի» սարսափելի ճակատամարտին, Ուկրաինայի ազատագրմանը։
Երբ դեռ մեծ պապիկս կենդանի էր, մենք ամեն տարի մայիսի 9-ին ամբողջ ընտանիքով իր գլխավորությամբ, այցելում էինք Հաղթանակ զբոսայգի և ծաղիկ խոնարհում անհայտ զինվորի հուշարձանի մոտ։

Ես ու մեծ պապիկս

Մեծ պապիկիս մահից հետո էլ, մենք շարունակում ենք այդ ավանդույթը և ամեն տարի մայիսի 9-ին նրա բոլոր թոռներն ու ծոռները այցելում են Հաղթանակ զբոսայգի և վառ պահում նրա հիշատակը։

Mkhitar Sebastatsi

Mkhitar Sebastatsi (real name: Manuk) was born on February 7, 1676. He studied at the Saint Nshan of Sebastia, then at Etchmiadzin, Sevan, and Karin monasteries. In 1693, he went to Beria (now Aleppo), where he met Catholic missionaries. In 1701 he founded a congregation in Constantinople. In 1715 the congregation moved to Venice. Soon after, St. Lazarus Island was granted to the congregation. Here, Sebastat

si built a church, opened a school, trained members of the congregation. In Saint Lazar, he engaged in bibliographic work, made translations, published books․ After the death of Sebastsi, the congregation was named Mkhitaryan in his honor. During his lifetime, he was honored with the names of the Second Enlightener of the Nation, the Second Mesrop and other titles. Mkhitar Sebatatsi died at the age of 73 in Saint Lazar Island. He left a great creative heritage: more than 5,000 manuscripts and 100,000 pieces of printed literature.
Our educational complex is named after Mkhitar Sebastatsu and I am very proud to study in this educational complex.

Մխիթար Սեբաստաց

Մխիթար Սեբաստացին (իսկական անունը՝ Մանուկ) ծնվել է 1676 թվականի փետրվարի 7-ին։ Սովորել է Սեբաստիայի Սուրբ Նշան, ապա՝ Էջմիածնի, Սևանի, Կարինի վանքերում: 1693 թվականին մեկնել է Բերիա (այժմ՝ Հալեպ), որտեղ ծանոթացել է կաթոլիկ միսիոներների հետ: 1701 թվականին Կոստանդնուպոլսում հիմնադրել է միաբանություն: 1715 թվականին միաբանությունը տեղափոխվել է Վենետիկ: Շուտով Սուրբ Ղազար կղզին շնորհվել է միաբանությանը: Այստեղ Սեբաստացին կառուցել է եկեղեցի, բացել դպրոց, պատրաստել է միաբան-գործիչներ: Սուրբ Ղազարում նա զբաղվել է մատենագիտական աշխատանքով, կատարել թարգմանություններ, հրատարակել գրքեր: Սեբաստացու մահվանից հետո միաբանությունը, ի պատիվ նրա, կոչվել է Մխիթարյան: Դեռևս կենդանության օրոք նրան մեծարել են Երկրորդ Լուսավորիչ ազգիս, Երկրորդ Մեսրոպ և այլ պատվանուններով:
Մխիթար Սեբատացին մահեցել է 73 տարեկան հասակում Սուրբ Ղազար Կղզում։ Նա թողել է ստեղծագործական մեծ ժառանգություն՝ ավելի քան 5000 ձեռագրեր և 100000 տպագիր գրականություն։

Մխիթար Սեբաստացու անունով է կոչվում մեր կրթահամալիր և ես շատ հպարտ եմ, որ սովորում եմ այս կրթահամալիրում։

Խտությունը որոշելու համար անհրաժեշտ է զանգվածը բաժանել ծավալին։ Բանաձևը՝ ρ=m/v

Զանգվածը որոշելու համար անհրաժեշտ է ծավալը բազմապատկել խտությամբ։ Բանաձևը՝ m=v*ρ

Ծավալը որոշելու համար անհրաժեշտ է զանգվածը բաժանել խտությանը։ Բանաձևը՝ v=m/ρ

Օրինակ՝ վերցնենք մի բաժակ ջուր և կշռենք։
Ջրով բաժակի զանգվածը՝ 250մլ
Այժմ կշռենք բաժակը առանց ջրի։
Բաժակի զանգվածը՝ 220գ
Ջրի զանգվածը = Ջրով բաժակի զանգվածից — բաժակի զանգվածը
250-220=30

Այժմ մենք ունենք ջրի զանգվածը։
Ծավալը գտնելու համար զանգվածը բաժանենք խտությանը՝ v=m/ρ v=30:1000=0.03

Այժմ ստուգենք՝ ρ=m/v 1000=30:0.03

Ստացանք 1000 և համեմատելով աղյուսկի հետ, տեսնում ենք, որ ջրի ծավալը 1000կմ/մ³ է։

Այս մեթոդով կարելի է հաշվել նաև մյուս հեղուկների խտությունը։

Շատ տարիներ առաջ, 1971 թվականին Միացյալ Նահանգների սեղանի թենիս թիմը Ճապոնիայում անցկացվող աշխարհի առաջնությանն էր մասնակցում։ Չինանստանից թիմը նույնպես այնտեղ էր։ Այդ առաջնությունը Սառը պատերազմի օրերին էր և այդ պատճառով ամերիկացի և չինացի խաղացողները նույնիսկ չէին խոսում իրար հետ։

Գլեն Քոուենը, Միացյալ Նահանգների թիմից, չէր հավանում այն իրավիճակը։ Մի օր նա տեսավ չինացի խաղացողին և հրավիրեց նրան խաղալու։ Նրանք 15 րոպե խաղացին միասին և Քոուենը բաց թողեց հյուրանոց հետ տանող ավտոբուսը։

Հետո, ինչ-որ զարմանալի բան պատահեց։ Չինացի խաղացողներից մեկը ձեռքով արեց Քոուենին չինական ավտոբուսից: Նա մի պահ մտածեց, ապա բարձրացավ ավտոբուս։ Բայց չինացի խաղացողները չխոսեցին նրա հետ։ Հանկարծ, Ժուանգ Զեդոնգը, աշխարհի եռակի չեմպիոնը առաջ եկավ եպի Քոուենը։ <<Ի՞նչ ես անում>>-ասացին ուրիշ չինացի խաղացողները: <<Մի խոսիր նրա հետ, դժվարություն մի ստեղծիր>>: Զեդոնգը Քրոուենին տվեց մի մետաքսե վզկապ։ <<Ես տալիս եմ սա քեզ, ցույց տալու համար, որ չինացի ժողովուրդը ընկերությունը ամերիկացի ժողովրդի հանդեպ>>- ասաց նա թարգմանչի օգնությամբ։ Քոուենը ցանկացավ ինչ-որ բան տալ իր կողմից, բայց ոչինչ չուներ իր հետ։

Հետո ավտոբուսը կանգնեց հյուրանոցի մոտ։ Կաին շատ լրագրողներ։ Դա մի մեծ նորություն էր, տեսնել ամերիկացի և չինացի խաղացողներին միասին։

Ավելի ուշ, Քոուենը գնեց մի շապիկ վրան խաղաղության դրոշով և տվեց այն Զեդոնգին։ Երկու տղամարդիկ դարձան ընկերներ։

Նույն տարում, Միացյալ Նահանգների թիմը հրավեր ստացավ այցելել Չինաստան և 1972 թվականի փետրվարին, Միացյալ Նահանգներ նախագահ Ռիչարդ Նիքսոնը պատմական այցով գնաց Չինաստան։ Շատ մարդիկ ասում էին, որ երկու տղամարդիկ և նրանց ընկերությունը ստեղծեցին ավելի լավ հարաբերություններ իրենց երկրների միջև։

57․ Զանգվածը չի փոխվի, իսկ քաշը կնվազի 6 անգամ քանի որ Լուսնի վրա ձգողականությունը 6 անգամ պակաս է, քան Երկրի վրա։

58․ Գնդիկները կարող են լինել նույն չափի: Անհրաժեշտ է գնդակներից մեկը տանել ինչ-որ անկյուն և բաց թողնել, ապա նույնը անել երկրորդ գնդակի հետ ։ Գնդակներից մեկը, որը ցատկում է ավելի մեծ անկյան տակ, կունենա ավելի քիչ զանգված: Ֆիզիկայի տեսանկյունից, փոխազդեցության ընթացքում երկու մարմիններն էլ ստանում են արագացումներ, բայց ավելի փոքր զանգվածի մարմինը ձեռք է բերում ավելի մեծ արագացում:

59․ Խտությունը=զանգված/ծավալ
մարմարի խտությունը-ρ=2700 կգ/մ³ , մարմարի զանհվածը-54կգ, մարմարի ծավալը-0,02մ³
2700=54:0.02=2700 կգ/մ³

60․ Խտություն = զանգված / ծավալ ρ=m : V
Զանգվածը 35 գ է, իսկ ծավալը կարելի է գտնել՝ իմանալով, որ 0,5 լ-ը 500 մլ է։ 35:500= 0,07 գ/մլ Պատասխան՝ հեղուկ ջրածնի խտությունը 0,07 գ/մլ է:

61․ Ծավալը-60լ
Զանգվածը-42,6կգ
Խտությունը-?
Խտությունը=զանգված/ծավալ ρ=m : V
42,6:60=0.71
0,71 բենզինի խտությունն է

62․ Խտությունը=զանգված/ծավալ ρ=m : V
3,86գ։0,2սմ³=19,3գ/սմ³
19,3գ/սմ³ — ոսկի

63․ Խտություն = զանգված / ծավալ  ρ=m : V
2,5x1x0.5=1,25
ρ=? m=2 v=1,25
2:1.25=1.6
ρ=1,6 գ/սմ³ — շաքարի խտությունը

64․ Զանգվածը=ծավալը x խտությամբ m=v * ρ
v=1լ մեղրի խտությունը ըստ աղյուսակի — 1350 կգ/մ³
m=1×1350=1350

65․ Զանգվածը=ծավալը x խտությամբ m=v * ρ
օսմիումի խտությունը -22,6 գ/սմ³
պլատինի խտությունը — 21,5 գ/սմ³
ոսկու խտությունը — 19,3 գ/սմ³
22,6սմ=2,26դմ, 21,5սմ=2,15դմ, 19,3սմ=1,93դմ

66․ Զանգվածը=ծավալը x խտությամբ m=v * ρ
v=20*5*10=1000
1000*1000=1000000

67. Զանգվածը=ծավալը x խտությամբ m=v * ρ
v=45*36*30=48600
1000-ի 0,92% = 9,2
m=48600*9,2=447120

68. Մանր գնդակներով արկղի զանգվածը։

69․ Ծավալը=զանգված/խտություն v=m/ρ
Սնդիկի խտությունը-13,6 գ/սմ³
Զանգվածը-272գ
272։13,6=20

70. Ծավալը=զանգված/խտություն v=m/ρ
Զանգվածը — 2,48կգ
Կերոսինի խտությունը — 800կգ/մ³
2,48։800=0,0031

71. Ծավալը — 1 լիտր
Ջրի, կաթի, սպիրտի զանգվածը — 1կգ
Ջրի խությունը — 1000կգ/մ³, կաթի խտությունը — 1030կգ/մ³, սպիրտի խտությունը — 800կգ/մ³
1*1000=1000 ջուրը կտեղավորվի
1*1030=1030 կաթը չի տեղավորվի
1*800=800 սպիրտը կտեղավորվի